Deze week een gastblog van lector Rob Heerdink van het lectoraat Innovaties van Zorgprocessen in de Farmacie:
Goed nieuws komt zelden in de krant en zeker als je kijkt naar geneesmiddelen en farmacie, lijkt het wel alsof er alleen maar slecht nieuws is. Bij nieuwe geneesmiddelen gaat het meer over hoe duur ze zijn, dan over hoe goed ze werken bij ernstige aandoeningen. Oudere veel gebruikte geneesmiddelen zijn juist weer te goedkoop, waardoor tekorten ontstaan en middelen niet te leveren zijn. Bij de productie van medicijnen in landen als China, India en Mexico worden fouten gemaakt, waardoor er middelen uit de handel moeten worden genomen. Zorgverzekeraars vergoeden alleen de goedkoopste versie van een geneesmiddel, waardoor patiënten nogal eens gedwongen moeten wisselen van middel. De Patiëntenfederatie Nederland luidt de noodklok en spreekt zelfs van een ‘pillenchaos’, helemaal hip met de hashtag #stopdepillenchaos om de sociale media te mobiliseren. Het lijkt wel alsof de hele farmaceutische zorg in Nederland van abominabele kwaliteit is en we ons grote zorgen moeten maken!
Is het allemaal echt zo erg? Bij de meeste ziekten zijn geneesmiddelen de belangrijkste vorm van behandeling, soms zelfs van levensbelang. In Nederland gebruiken miljoenen mensen middelen bij astma, maagzuurremmers, pijnstillers, ontstekingsremmers, cholesterolverlagers, middelen bij hart- en vaataandoeningen (zie www.sfk.nl). Van de mensen boven de 65 gebruikt bijna de helft vijf verschillende medicijnen of meer! Al deze krijgen hun geneesmiddelen van de openbare apotheek, waarvan er bijna 2000 zijn in Nederland. Daarnaast zijn er steeds meer ingewikkelde (en dure) biotech geneesmiddelen voor soms zeldzame, maar wel ernstige aandoeningen, en deze worden in (academische) ziekenhuizen toegepast. Tegelijkertijd willen overheid en zorgverzekeraars de uitgaven aan geneesmiddelen beperken, om de zorg betaalbaar te houden. En dat kan soms botsen.
Het gaat vrijwel altijd goed. Geneesmiddelen in Nederland zijn veilig en werkzaam. De farmaceutische zorg is goed georganiseerd met hoog opgeleide apotheekmedewerkers, strenge kwaliteitsnormen en dat alles voor een betaalbare prijs. Nederlanders zijn dat ook gewend, en daarom valt het ook zo op als er eens iets minder goed gaat. Het is kwalijk dat een groeiend aantal geneesmiddelen kort of langer durend niet leverbaar is (www.knmp.nl/farmanco), vooral als dat betekent dat patiënten moeten veranderen naar een ander middel wat soms minder geschikt is. Als dat deels te maken heeft met de kosten, moeten we ook een debat hebben over wat we met zijn allen over hebben voor kwaliteit. Daarbij hoort ook de optie om meer productie van geneesmiddelen in Europa te hebben, zodat we niet afhankelijk zijn van landen waar het lastiger is om de kwaliteit te waarborgen, en waar we minder grip hebben op de leverbaarheid. Tegelijkertijd moet er kritisch gekeken worden naar de dure geneesmiddelen, waarbij lang niet altijd duidelijk is wat de zeer hoge prijs rechtvaardigt.
De Patiëntenfederatie Nederland noemt het een pillenchaos. Dat is overtrokken, het is zeker geen chaos en dat doet ook tekort aan de vele mensen in de farmaceutische zorg die er voor zorgen dat de behandeling met geneesmiddelen goed en veilig verloopt. Gelukkig komt de Patiëntenfederatie ook met een oproep aan alle partijen (overheid, zorgverzekeraars, apotheken, voorschrijvers, industrie) om gezamenlijk aan oplossingen te werken (https://www.patientenfederatie.nl/steun-onze-actie-en-stopdepillenchaos), en dat is natuurlijk de enige weg tot verbetering. Farmakundigen kunnen hier een geweldige rol spelen. Zij zijn bij uitstek degenen die zicht hebben op de structuur en de verbanden in het farmaceutische veld. Met hun vaardigheden op het gebied van projectmanagement, kwaliteitsdenken en organisatie zouden zij de farmaceutische zorg zo moeten kunnen stroomlijnen dat ze efficiënter en beter wordt. En ook bij het Lectoraat Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie is het praktijkonderzoek gericht op het verbeteren van de processen rondom de behandeling met geneesmiddelen. Want je kunt nog zulke prachtige, innovatieve, en ingenieuze nieuwe geneesmiddelen bedenken en ontwikkelen, als de geneesmiddelen niet op een goede manier bij de patiënt komen, zijn ze feitelijk waardeloos.
Nee, er is dus geen sprake van pillenchaos. Maar er valt zeker nog iets te verbeteren, en daar zijn kansen genoeg voor!
Farmakunde4you 